Nogmaals De kracht van verhalen

Op dinsdag 30 september 2014 spreken op verzoek van de Noord Oost Brabantse Bibliotheken een aantal personen op een congres over De kracht van verhalen. Bedoeld als steuntje in de rug voor bibliothecarissen die - in onze ogen - zich veel meer moeten realiseren dat ze 'eigenlijk' verhalenvertellers zijn. Waarom ze dat zijn (geworden) en hoe ze dat zouden kunnen doen. Het is nadrukkelijk geen congres waar de deelnemers een kunstje kunnen leren of ophalen. Integendeel. De aangezochte sprekers zullen - naar we hopen - inspireren en vanuit hun achtergrond vertellen hoe zij tegen het belang van verhalen in onze tijd aankijken. En aanreiken hoe zij denken dat een bibliothecaris daarmee om zou kunnen of moeten gaan.

Redelijk vaag, nietwaar?
Maar dat is ook precies onze bedoeling. Een belangrijk kenmerk van onze 21e eeuw - en misschien wel het belangrijkste - is dat alles onzeker zal zijn. Doorlopend zal blijven veranderen. De tijd van de blauwdrukken en boeken waarin precies stond hoe te handelen is definitief voorbij. Alain de Botton nam niet voor niets ruim een anderhalf jaar geleden in zijn (artikel) Ten virtues for the modern age, de deugd (of waarde) resilience als nummer één op. Veerkracht. Dat zullen we allemaal hard nodig hebben.

Oefenen voor een andere tijd
Is zoals wellicht bekend sinds de vroege zomer van 2013 het jaarthema van de bibliotheken in Noord Oost Brabant. Het is feitelijk een verhaal. Waarin we laten zien waar onze samenleving staat, wat er zich aan het afspelen is en waar 'we' ongeveer naar toe gaan. Een verhaal dat voor mensen als een soort leidraad in hun doen en handelen kan dienen. Overal in de samenleving gist het. Van de tegenslagen, veranderingen, kansen en ontwikkelingen. En kun je ook overal in diezelfde maatschappij mensen (alleen, maar vaker in groepen) bezig zien, die in hun omgeving én op hun eigen manier iets anders tot stand (willen) brengen. Experimenteren. Niet langer wachtend op hoger geplaatste personen. Nee, bezig om 'iets' wat zij belangrijk vinden tot stand te brengen. Er worden veel woorden gebezigd om dit aan te duiden: kantelen, verandering, paradigmashift, society 3.0 ...

Oefenen is een werkwoord
Iedereen? Nou ja, veel mensen zijn aan het oefenen voor een andere tijd. Ons jaarthema bevat nadrukkelijk een werkwoord (oefenen) en geen zelfstandig naamwoord (oefeningen), want niemand weet hoe die 'andere tijd' er uit zal zien. Er ligt nergens een boek waarin staat hoe te handelen. Integendeel. Op veel plaatsen worden andere oplossingen voor dezelfde problemen bedacht, gerealiseerd. Je zou kunnen zeggen dat in onze o zo complexe samenleving overal brokjes informatie liggen die door evenzovele mensen op een 'andere' manier worden opgepakt, maar vooral herschikt. Waardoor er vanuit dezelfde brokken (ogenschijnlijk objectieve) informatie andere percepties op de samenleving worden 'gemaakt'. Op basis waarvan vervolgens 'iets' tot stand wordt gebracht. Zo ontstaan verschillende 'verhalen'.

Een tekst en een filmpje
Gisteren - zondag 14 september 2014 - kwam rond het middaguur een artikel 'voorbij' waarin kort en krachtig werd duidelijk gemaakt hoe brokjes informatie aan het begin staan van al ons doen en handelen. Maar dat informatie an sich niet zo belangrijk is als velen denken. Integendeel. En dat er in de samenleving professionals rondlopen die een rol spelen om van informatie kennis én wijsheid te maken. Feitelijk is het artikel (met daarin opgenomen een filmpje) een perfecte illustratie van het thema van het congres De kracht van verhalen. Alleen vergeet de persoon die verantwoordelijk is voor dit korte artikel - Maria Popova - bibliothecarissen te noemen.

Wisdom in the age of information and the importance of storytelling in making sense of the world

We live in a world awash with information, but we seem to face a growing scarcity of wisdom. And what’s worse, we confuse the two. We believe that having access to more information produces more knowledge, which results in more wisdom. But, if anything, the opposite is true — more and more information without the proper context and interpretation only muddles our understanding of the world rather than enriching it.

We leven in een wereld die overspoeld wordt met informatie, maar we zien tegelijkertijd dat wijsheid steeds schaarser wordt. En wat erger is dat we deze twee met elkaar verwarren. We denken dat toegang hebben tot meer informatie leidt tot meer kennis. Maar het tegendeel is het geval. Meer en meer informatie - zonder context en interpretatie - belemmert ons zicht op hoe de wereld in elkaar zit, in plaats van dat het ons inzicht verrijkt.

This barrage of readily available information has also created an environment where one of the worst social sins is to appear uninformed. Ours is a culture where it’s enormously embarrassing not to have an opinion on something, and in order to seem informed, we form our so-called opinions hastily, based on fragmentary bits of information and superficial impressions rather than true understanding.

Deze stortvloed aan gemakkelijk beschikbare informatie heeft ook geleid tot een omgeving  waar een van de grootste sociale zondes is om niet-geïnformeerd over te komen. In onze cultuur is het erg beschamend om geen mening over iets te hebben en in een poging geïnformeerd over te komen, vormen we onze zogenaamde opinies eerder snel, gebaseerd op stukjes informatie en vluchtige impressies dan op basis van echt begrijpen.

“Knowledge,” Emerson wrote, “is the knowing that we can not know.”

"Kennis," schreef Emerson, "is het besef dat we niet weten."

Een ladder

To grasp the importance of this, we first need to define these concepts as a ladder of understanding.

Om het belang hiervan te kunnen begrijpen, moeten we deze concepten als een ladder van begrijpen definiëren.

At its base is a piece of information, which simply tells us some basic fact about the world. Above that is knowledge — the understanding of how different bits of information fit together to reveal some truth about the world. Knowledge hinges on an act of correlation and interpretation. At the top is wisdom, which has a moral component — it is the application of information worth remembering and knowledge that matters to understanding not only how the world works, but also how it should work. And that requires a moral framework of what should and shouldn’t matter, as well as an ideal of the world at its highest potentiality.

Aan de basis staat een stukje informatie, dat je eenvoudigweg een feitje over de wereld vertelt. Daarboven staat kennis - het begrip hoe uiteenlopende, bij elkaar gebrachte stukjes informatie  een stukje waarheid over de wereld kunnen bieden. Kennis heeft te maken met samenhang en interpretatie Boven aan (de ladder) staat wijsheid, die een morele component heeft. Het is de toepassing van informatie die het waard is om te onthouden en kennis die nodig is om niet alleen te begrijpen hoe de wereld 'werkt', maar hoe die zou moeten 'werken'. En dat (laatste) vereist een moreel kader over wat er wel én niet toedoet, en verder een ideaal 'eindplaatje' voor de best mogelijke wereld .

This is why the storyteller is all the more urgently valuable today.

Daarom is een verhalenverteller vandaag de dag meer dan ooit waardevol.

A great storyteller

A great storyteller — whether a journalist or editor or filmmaker or curator — helps people figure out not only what matters in the world, but also why it matters. A great storyteller dances up the ladder of understanding, from information to knowledge to wisdom. Through symbol, metaphor, and association, the storyteller helps us interpret information, integrate it with our existing knowledge, and transmute that into wisdom.

Een groot verhalenverteller - of het nu een journalist, editor of regisseur is - helpt mensen er achter te laten komen wat er toe doet in de wereld, maar ook waarom. Een groot verhalenverteller danst de ladder van begrijpen op van informatie door kennis naar wijsheid. Door een symbool, metafoor, en associatie helpt de verhalenverteller ons de informatie te interpreteren, integreren in onze bestaande kennis en verandert daardoor in wijsheid.

Susan Sontag once said that “reading sets standards.” Storytelling not only sets standards but, at its best, makes us want to live up to them, to transcend them.

Susan Sontag zei ooit "dat lezen normen zet." Door verhalen wordt je niet alleen in contact gebracht met normen, maar als het goed gaat wil je er ook naar gaan leven.

A great story, then, is not about providing information, though it can certainly inform — a great story invites an expansion of understanding, a self-transcendence. More than that, it plants the seed for it and makes it impossible to do anything but grow a new understanding — of the world, of our place in it, of ourselves, of some subtle or monumental aspect of existence.

Een goed verhaal gaat dus niet alleen over het aanreiken van informatie, alhoewel die er wel inzit - een goed verhaal nodigt je uit om je begrip te vergroten, jezelf te overstijgen. Meer dan dat, het plant een zaadje waardoor je niets anders kunt doen dan een nieuw begrip te verwerven - van de wereld, jouw plaats daarin, ons allen, en het menselijke bestaan.

At a time when information is increasingly cheap and wisdom increasingly expensive, this gap is where the modern storyteller’s value lives.

In een tijd waarin informatie steeds goedkoper en wijsheid steeds duurder wordt, kan de waarde die de verhalenverteller levert de kloof overbruggen.

Een voorbeeld: shipbuilding

Information is having a library of books on shipbuilding. Knowledge applies that to building a ship. Access to the information — to the books — is a prerequisite for the knowledge, but not a guarantee of it.

Informatie is een bibliotheek vol boeken over scheepsbouw hebben. Kennis pas je toe om daarmee een schip te kunnen bouwen. Toegang tot informatie - tot die boeken - is een vereiste om kennis op te doen, maar is geen garantie.

Once you’ve built your ship, wisdom is what allows you to sail it without sinking, to protect it from the storm that creeps up from the horizon in the dead of the night, to point it just so that the wind breathes life into its sails.

Nadat je je schip hebt gebouwd, heb je wijsheid nodig om zonder zinken te  kunnen varen, het te beschermen tegen de opkomende storm midden in de nacht, het zo te sturen dat de wind leven in de zeilen blaast.

Moral wisdom helps you tell the difference between the right direction and the wrong direction in steering the ship.

Morele wijsheid helpt je het verschil te maken tussen de goede en verkeerde richting waarin het schip moet gaan.

A great storyteller is the kindly captain who sails her ship with tremendous wisdom and boundless courage; who points its nose in the direction of horizons and worlds chosen with unflinching idealism and integrity; who brings us somewhat closer to the answer, to our particular answer, to that grand question: Why are we here?

Een groot verhalenverteller is de rustige kapitein die haar schip met veel wijsheid en grenzeloze moed bestuurt; die haar neus  met vastbesloten idealisme en integriteit naar de horizon en werelden went ; die ons ietwat dichter bij het antwoord brengt, ons eigen antwoord,op die grote vraag: Waarom zijn we hier?

Maria Popova van Brain pickings
Maria Popova is een Bulgaarse Amerikaan die sinds ruim zeven jaar het blog Brain pickings in de lucht houdt. Een plek waar ze één keer per week verslag doet van haar studie. Haar zoeken naar relevante teksten van mensen die zich uitspreken over wat het betekent mens te zijn. Ze verwijst bijna altijd naar kunstenaars die zich uitspraken en uitspreken over het belang van creativiteit, je als mens (blijven) ontwikkelen, het belang van boeken, films, muziek, schilderijen, prenten en andere culturele uitingen. Wekelijks verschijnt op zondag haar newsletter. Haar artikelen zijn meestal lang tot erg lang. Prachtig verlucht met afbeeldingen. Het lukt zelden om alles te lezen. Maar ze heeft een goede neus voor interessante mensen. Is een perfect voorbeeld van iemand die de gave bezit van de ver- en bewondering. Door haar artikelen krijg je vaak zin om iemand die zij naar voren haalt te gaan ontdekken.

Een filmpje
Maria Popova geeft in het begin van het hierboven (vertaalde) artikel (Wisdom in the Age of Information and the Importance of Storytelling in Making Sense of the World) aan dat ze uitgenodigd werd om deel te nemen aan het congres Future of Storytelling. Met de mooie ondertitel: Reinventing the way stories are told. Deze wordt gehouden op 1 en 2 oktober 2014 in New York. Eén dag na 'ons' congres De Kracht van verhalen. Toeval? Waarschijnlijk niet. 'Het' hangt in de lucht. Het gevoel dat we als samenleving snakken naar (nieuwe, andere) verhalen. Om onze complexe wereld te begrijpen en van daaruit te kunnen gaan handelen.
Voor dat congres op 1 en 2 oktober heeft ze haar tekst verwerkt in een prachtig filmpje. Gemaakt met ene Drew Christie. In die inleidende woord geeft ze aan op welke vraag  haar tekst en filmpje een antwoord is:

the question of how we can cultivate true wisdom in the age of information and why great storytellers matter more than ever in helping us make sense of an increasingly complex world.

De vraag hoe we echte wijsheid kunnen ontwikkelen in het informatietijdperk en waarom grote verhalenvertellers er meer dan ooit toe doen om ons te helpen grip te krijgen op onze almaar complexer wordende wereld.

Wisdom in the age of information (4:34/9 september 2014/14.995x op 15-9-14)

 

Rol van de bibliothecaris
Bibliothecarissen maken zich terecht zorgen over hun werk en vak. Het wordt aan alle kanten ondermijnd. Veranderingen alom. We moeten Oefenen voor een andere tijd. Het 'verhaal' van Maria Popova biedt een uitweg. Er zijn uiteraard andere denkers (David Lankes, om slechts één naam te noemen), maar de kracht van Maria Popova is dat ze als buitenstaander appelleert aan iets wat 'eigenlijk' altijd deel uitmaakte van het bibliothecarissen vak: duiding. Als gids door het leven bewegen.Complexe 'dingen' in een context plaatsen.

Té (?) veel bibliothecarissen maken zich in dit land (en daarbuiten?) echter druk om zaken die te maken hebben met logistiek. Denken dat ebooks en het al dan niet mogen uitlenen daarvan belangrijk is. Of een landelijke pas introduceren opdat iemand uit Veghel indien nodig ook in Dedemsvaart kan lenen. Té laat geregeld, en feitelijk bestond die mogelijkheid al. Een landelijke catalogus als oplossing voor alle problemen? No way. Allemaal oud denken.

De nieuwe (?) rol van 'de' bibliothecaris is om verhalen te gaan vertellen. Vanuit zijn of haar passie. Uit die oneindige (en paradoxaal in relatie tot dat woord) hoop informatie legosteentjes verzamelen, ze in een context plaatsen en mensen in de omgeving verleiden er iets mee te gaan doen. Waarom? Opdat zij beter begrijpen in wat voor wereld we terecht zijn gekomen. En (erg belangrijk) ze de juiste keuzes maken. Hier komt dus weer het element naar voren dat Maria Popova (ook) benadrukt: er zijn 'dingen' die belangrijker zijn dan andere. Het is nodig om te bepalen wat waarde heeft en wat (ietsje) minder. De bibliothecaris hoeft (beter: mag) dat niet aan haar achterban op te leggen, voor te schrijven. Maar evident is wel dat elk 'verhaal' dat de bibliothecaris vertelt een keuze impliceert. Hij of zij had ook andere brokjes informatie op een andere manier kunnen rangschikken en op basis daarvan een standpunt innemen. Een ander verhaal vertellen. Waardenvrij door het leven gaan kan niet (meer) in de 21e eeuw.

Er zijn nog plaatsen beschikbaar op 30 september 2014. Een retourtje naar New York is ook een optie, maar Oss is dichterbij. Luister welk verhaal Christien Brinkgreve, Joke Hermsen, Jeroen Vanheste en Jan van Bergen van Henegouwen afsteken. En ga daarna gelouterd naar huis om uw eigen verhaal te gaan vertellen.

The more of these building blocks we have, and the more diverse their shapes and colors, the more interesting our creations will be.

(maandag 15 september 2014)
Hans van Duijnhoven