Vuurtoren

Die waarden zag ze als de stralen die een vuurtoren aan zee doorlopend uitstraalt.

Deze regel komt uit een blogartikel waarin gepoogd wordt een verhaal van Roos Vonk te koppelen aan het jaarthema Who's in control? (van de Noord Oost Brabantse Bibliotheken, seizoen 2011-2012). Dat artikel heeft als titel: Waarden, alom waarden (en geen normen).

Roos Vonk sprak in januari 2012 in de reeks Who's in control? Tijdens haar verhaal gaf ze aan dat de mens meestal op zijn of haar gevoel door het leven 'hobbelt'. Slechts heel af en toe wordt er bewust nagedacht. Daar is an sich niet zo veel fout mee. Zie hoe ver we als mens zijn gekomen. Waar we staan. Maar aan de andere kant is het ook niet verkeerd om je als mens te realiseren dat we meestal Systeem 1 (zoals Daniël Kahneman dat noemt) gebruiken, en Systeem 2 (dat we gebruiken als we bewust nadenken) er een beetje bijhangt. Terecht, want Systeem 2 (het denksysteem)  'aanzetten' kost veel energie, terwijl Systeem 1 weinig moeite kost en ons veilig door het dagelijks bestaan heen loodst.

Nadat ze de bezoekers had bijgepraat over deze laatste inzichten van vele wetenschappers (inclusief sociaal psychologen) kwam ze met het beeld van de vuurtoren. En het bootje op zee. De mens zit in een bootje op zee. Die wisselvallig is. Kalm, kabbelend maar af en toe is er ook storm. De mens heeft tijdens zo'n storm - vooral dan! -houvast aan het guiding light van die vuurtoren. Je weet als bootbewoner waar je bent, en - vooral dat - waar je naartoe wilt of moet.

Voor Roos Vonk staat  die straal vuurtorenlicht voor onze waarden. Niet té veel. Nee, ze noemde die middag een drietal waarden die er voor die mens in dat bootje toe doen. Iedereen kiest voor andere waarden. Daar is niets mis mee. We verschillen van elkaar, zo simpel is het. Maar ieder mens zou in moeilijke situaties zich moeten richten op die (drie) waarden die er voor hem of haar toe doen. Wat moet ik in deze individuele moeilijke situatie doen wat past bij mijn (drie) waarden.

Ze merkte ook nog iets op over normen. Daar moet je jezelf als mens volgens Roos Vonk niet té veel aan vastklampen. Dat leidt vaak tot een vervelend gevoel, want de mens is nu eenmaal geneigd om van die stelregels of eisen (wat een norm feitelijk is) af te wijken. Er tegenin te gaan. Te zondigen. Als je afwijkt van een veel vagere en 'hogere' waarde dan is dat niet zo erg, want je weet dat die waarde slechts een globaal richtsnoer is, waar je - als het goed - je hele leven aan vast zult houden. En meestal leef je consistent in het licht van die waarde, maar nu effe niet. Morgen wel.

Homepage Beelden, quotes en ideeën